Osmanlı Hıristiyan Mültecilerinin Kayıp Memleket Anlatılarında Hasret ve Aidiyet, 1922-1952

Dr. Ümit Eser

21 Mart 2023 Salı 18:00 ONLINE

Kayıt olmak için tıklayınız.

IFEA’nın çağdaş çalışmalar bölümünün bir parçası olan “Göçler ve Hareketlilik Ekseni” (aMiMo) ile GAR Göç Araştırmaları Derneği işbirliğinde gerçekleştirdiğimiz Güncel Göç Seminerleri Serisi 2023 yılının Mart ayında Dr. Ümit Eser'in "Osmanlı Hıristiyan Mültecilerinin Kayıp Memleket Anlatılarında Hasret ve Aidiyet, 1922-1952" başlıklı sunumuyla devam ediyor.

Anadolu’daki Osmanlı Hristiyan toplulukları, Rum Ortodokslar ve Ermeniler, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde nüfuslarında çarpıcı bir düşüş yaşadılar. 1914 gibi geç bir tarihte bile, Hristiyanlar imparatorluğun toplam nüfusunun % 20’sini teşkil ediyorken, 1927’ye gelindiğinde genç Türkiye Cumhuriyeti nüfusunun yalnızca % 2’sini oluşturmaktaydılar. Eylül 1922’deki Büyük İzmir Yangını ve ardından 1923’teki zorunlu nüfus mübadelesi bu topluluklar için ölümcül sonuçlar doğurdu. Anadolu şehirleri savaş nedeniyle harabeye dönerken, bu bölgede yaşayan Osmanlı Hıristiyanlarına yönelik kitlesel şiddet bir arada yaşama pratiklerini tamamen sona erdirdi.

Bu kısa sunum, bir taraftan, konturları belirlenmiş ulus-devletin hem hayali hem de gerçek bir sınır bölgesi haline gelen Türkleşmiş İzmir’de Hristiyan toplulukların nasıl görünmez bir mevcudiyetle erken Cumhuriyet döneminde varlıklarını sürdürdüğünü incelemeye çalışmaktadır. Diğer taraftan, memleketlerine son bir ziyaret için gelebilen Rum mübadillerin geride bıraktıkları yazılı materyallere bakılarak, bu yazılara şehrin geçirdiği dönüşümün nasıl yansıdığı sorgulanmaktadır. Kent tarihini “geri dönüş yazıları ve “karşılaşma momentleri” üzerinden okumayı odaklayan bu çalışmanın konusu olan seyahat yazıları ve mektuplar, krizden nostaljiye ve geçmişin hayaletlerine kadar onlarca yıl boyunca farklı temalar sergiledi. Bu çalışma, Osmanlı İzmir’inin eski sakinlerinin 1922 sonbaharında ortadan kaybolan emperyal kozmopolitanizme nasıl baktıklarını ve kozmopolit İzmir’in imparatorluk geçmişini erken Cumhuriyet dönemi İzmir’iyle nasıl karşılaştırdıklarını tartışacaktır.